Hitler en majorettes

Heftige videokunst van Koen Theys in S.M.A.K.
De eerste grote overzichtstentoonstelling van pionier van de videokunst koen Theys grijpt onmiddellijk naar de keel. De kunstenaar slaagt erin intelligente video-installaties te maken die zowel de ratio als het gevoel bespelen.

Twee video's in zwart-wit: links een man met hondenmasker die met een bijl de ledematen van een dode hond probeert af te kappen. Hij hakt erop in tot een poot net los genoeg zit om hem af te rukken. Rechts een video met een huilende baby in een witte stoel, links en rechts geflankeerd door een afgehakte hondenkop. Een heftig beeld.
Het is de registratie van de performance Crime 01, die Theys in 1983 uitvoerde toen hij studeerde aan de Academie in Gent. Het is zijn interpretatie van een amateurfilmpje dat Adolf Hitler maakte van zijn Duitse herdershond Blondi. Theys' docenten konden de gruwel niet appreciëren en stuurden hem van school. Sindsdien beschouwt de kunstenaar dit als zijn eerste officiële werk.
Bezwerend
Ook voor Mediastudien liet Theys zich inspireren door de figuur van Hitler, die zich in 1927 liet fotograferen door zijn privéfotograaf Heinrich Hoffmann om het dramatisch effect van bepaalde bewegingen te bestuderen in functie van zijn publieke optredens. Die bevreemdende beelden laat de kunstenaar door middel van morphing vloeiend maar traag in elkaar overgaan. Hij gebruikt verdubbelingen en spiegelingen en creëert zo een surrealistische video, een bezwerende choreografie: verbeten gezicht, gebalde vuisten. De registratie van woordenloze speeches die nooit hebben plaatsgevonden.

Prachtige werken zijn Patria (Vive Ie roi Vive la république!) en Fanfare. Calme et Volupté; twee barokke clair- obscurvideo’s die slim tegenover elkaar zijn opgesteld. De ene politiek geladen. De andere puur om de schoonheid. Allebei bestaan ze uit twee video's: een klein scherm met een overzichtsbeeld en een grote projectie die inzoomt op details. Patria (We Ie roi! Vive Ia reptiblique) is de registratie van een performance op het Brusselse Martelarenplein, de plaats voor het Vlaams Parlement waar slachtoffers van de Belgische revolutie begraven zijn. Theys bootste Gustave Wappers' schilderij Episode van de Septemberdagen van de Belgische Revolutie in 1830 na, maar verving de figuranten doorpolitiemannen Geen dappere verzetsstrijders, maar totaal uitgeputte oproerpolitie die zonder energie op een fontein hangt. Men toe roepen ze iets- Vive le roi', leve de honden', leve mijn moeder-maar verder liggen ze lusteloos neer.
Zo geeft Theys op humoristische wijze kritiek op het wereldwijd falen van politieke ideologieën.
Erotische spanning
Recht tegenover het politiekorps hangt een even vermoeide fanfare gedrapeerd overeen tribune. Majorettemeisjes in vol ornaat: witte of rode jurkjes, witte rijglaarsjes, hoge hoeden met pluim. Tussen hen in de instrumenten. De meisjes maken kleine bewegingen: ze wrijven in de ogen, leggen hun rokje goed o f vleien zich gemakkelijker neer. En soms komt er een wit slipje van onder hun rokje piepen Een heel mooi beeld met een onderhuidse erotische spanning Onschuld versus sensualiteit. De titel van het werk verwijst niet toevallig naar een regel uit een gedicht van Charles Baudelaire, de dichter die geassocieerd wordt met l’art pour l’art.

De expo is een doorsnede van Theys' oeuvre van de vroege jaren tachtig tot nu. Zijn verwantschap met Paul McCarthy en Mike Kelley en zijn sterke link met punk is te voelen in de vroege werken, waarin hij kritiek uit op machtsstructuren en geweld. In zijn latere video's geeft hij met veel gevoel voor humor zijn kritische visie op het overmatige beeld- en geluidsconsumptie van deze tijd. Home-Made Victories toont dat Koen Theys boeiende, gelaagde, intelligente videokunst maakt die toch toegankelijk is. Zeer sterk.

JOZEFIEN VAN BEEK – De Morgen
16 apr. 2013

back